2050’de dünya üzerinde yaklaşık 9,8 milyar insan yaşayacak. Kritik seviyelerde olan kaynaklarla hayatımızı sürdürmeye çalıştığımız bugüne göre 4 milyar daha fazla tüketicinin etkisi ise hayallerin ötesinde.
Bugün petrokimya endüstrisinden sonra dünyayı en çok kirleten sektör tekstil sektörü. Tüm üretim süreçlerinin ardında ise dönüştürülemez ve yok edilemez bir atık dağı bırakıyor. 20 sene öncesine göre bugün insanlar %400 daha fazla kıyafet tüketiyor.
Geri dönüştürülebilen kıyafetlerin küçük bir kısmı, ilk tasarımdan yola çıkarak nadiren de olsa yeni bir kıyafete dönüştürülüyor. Bir kısmı farklı sosyo-ekonomik kişilerle paylaşılarak yeniden değerlenirken, büyük çoğunluğu üçüncü dünya ülkelerine gönderilerek paspastan, konut yalıtımına farklı alanlarda kullanılan paçavralara dönüyor.
Pamuk ve yün gibi ham, işlenmemiş ve geri dönüştürülebilen malzemeler, birçok farklı malzeme gibi azalıyor ve kullanımı zorlaşıyor. Bu sebeple, moda tasarımcılarına, model tasarımının ötesinde büyük bir görev düşüyor; kıyafet ilk gardırobunda ömrünü tamamladıktan sonra sürecine nasıl devam edecek? Tüm sektör üreticileri tarafından yaratılacak, sürdürülebilir bir üretim süreci, kaynakların doğru kullanımı için ilk aşamayı oluşturacaktır.
Anısı olan kıyafetler tasarlamak ve uzun ömürlü kıyafetlere yatırım yapmak, aslında sürdürülebilir bir moda dünyasının da ana kriterlerini oluşturuyor. Maliyeti düşük bir ürünün ortalama ömrü 5 defa ile sınırlı olduğu fark edildiğinde, aslında o ürünün çok da uygun fiyatlı olmadığı belli oluyor. Bilinçli bir üretim sürecinin, bir sonraki en önemli ayağı da işte tam bu sebepten, bilinçli tüketici oluyor. Bugün, belki “tüketici” kelimesini bile yeniden değerlendirmemiz gerekiyor. Tüketmek değil, doğru ve bilinçli bir kullanıma işaret etmek gerekiyor.
Tekstil endüstrisi bu alandaki yatırımlarını geliştirdikçe, müşteri tarafında da bilinç seviyesi artacak ve sektörde büyük farklılıklara imza atılacaktır. Ancak kıyafet üretim ve satın alma değişiklikleri, bu sektörü ve doğaya verdiği zararları korumaya yetmeyecektir. Alanında fark yaratacak yeni materyallere, yeni üretim şekillerine ihtiyacımız olacak.
Hayatta her bir trend, tam zıddını da doğurup büyütür. Hızlı modanın hayatımıza getirileri gözler önüne serildikçe, sorumlu üretim ve tüketim de bir o kadar dikkat çekerek farkındalık yaratıyor.
Son günlerde yaşadıklarımız bizim dikkatimizi nereye çekiyor?
Bir yandan ev ofis, sosyal mesafe, dezenfektanlar, maskeler ve yaratılan yeni mesafeli yaşam deneyimi; diğer yandan Venedik kanallarında yunusların tekrar görünmesi, atmosferimizde hava kalitesinin çok daha iyileşmesi, insan dışındaki canlıların rahatça var olabilmesi uzun zamandır özlenen ve beklenen bir ihtiyacı gösteriyor; insan ırkı sorumsuzca dünya kaynaklarını kendi çıkarına kullanıyor.
Yeni bilinç artık bunu tolere edebilir durumda değil. Yeni bilinç tüm canlılara saygı ve sevgi üzerine yükseliyor. Belki de ilk defa tüm canlıların birbiri ile ne kadar bağlı olduğunu fark ediyoruz, ve bundan sonra yaşam önceki gibi olmayacak, sanırım bu konuda hepimiz aynı fikirdeyiz.
Moda fikrinin tamamen değişeceği bir çağa giriş yaptık, moda ve tasarım bambaşka parametrelerde tasarlanacak. Dünyaya saygı çerçevesinde yepyeni satın alma önceliklerimiz olacak ve muhakkak ki daha az satın alacağız. İpliğin, kumaşın, dikimin kim tarafından, nerede, ne koşullarda ve ne zaman hatta ne kadara yapıldığını bilmek isteyeceğiz, fair-trade bir zorunluluk olacak.
Tasarım eğitimi değişecek ve bütünü tasarlamayı, sorumlu tasarlamayı öğreneceğiz ve öğreteceğiz. Kıyafetlerimizin acilen daha nitelikli malzemelerden, daha saygılı üretim koşullarında yapılması gerekiyor ve bizim herhangi bir şeyi satın alırken, daha uzun sureli ilişki kurmayı planlamamız gerekiyor.
Dünya insana belki böylece yeniden saygı duyabilir.
Arzu Kaprol